K2-18 b có thể có dimethyl sulfide trong không khí của nó. Nhưng liệu đây có phải là dấu hiệu của sự sống?
DMS có thể xuất hiện trên K2-18 b, nghi ngờ về sự sống vẫn tồn tại.
Kính viễn vọng không gian James Webb (JWST) của NASA vừa mang đến những hiểu biết mới về ngoại hành tinh K2-18 b, cho thấy có thể tồn tại dimethyl sulfide (DMS) và dimethyl disulfide (DMDS) trong bầu khí quyển của nó. Trên Trái Đất, DMS thường là sản phẩm sinh học do các sinh vật như tảo phù du tạo ra, nên các nhà khoa học xem đây là một dạng dấu hiệu sinh học (biosignature). Tuy nhiên, trưởng nhóm nghiên cứu – ông Nikku Madhusudhan từ Đại học Cambridge – vẫn thận trọng, cho rằng cần thu thập thêm dữ liệu để xác nhận phát hiện này, vì mức xác suất thống kê hiện chỉ đạt 3-sigma – vẫn chưa đủ để được xem là tiêu chuẩn vàng trong khoa học (5-sigma).
Phát hiện này đã gây ra cuộc tranh luận sôi nổi trong giới khoa học. Dù khả năng tồn tại DMS khơi dậy hy vọng về sự sống ngoài hành tinh, nhưng nhiều nhà nghiên cứu vẫn giữ thái độ hoài nghi do DMS cũng có thể được tạo ra qua các quá trình phi sinh học. Nhà khoa học hành tinh Sara Seager của MIT cảnh báo không nên quá vội kết luận, đặc biệt khi hiện nay đã có thể quan sát hàng ngàn ngoại hành tinh. Madhusudhan cho rằng với tính chất hóa học phức tạp của DMS, khả năng nó được tạo ra qua các phương pháp phi sinh học như va chạm sao chổi hoặc tương tác với tia cực tím là rất thấp, nhưng ông cũng thừa nhận không thể khẳng định chắc chắn DMS là bằng chứng cho sự sống.
K2-18 b là một hành tinh đầy hấp dẫn, nằm cách Trái Đất 124 năm ánh sáng trong vùng có thể tồn tại sự sống quanh một ngôi sao lùn đỏ thuộc chòm sao Sư Tử. Bề mặt hành tinh này được giả định có thể có đại dương lỏng dưới lớp khí quyển giàu hydro – điều kiện có thể phù hợp cho sự sống. Khái niệm “hành tinh hycean” (kết hợp giữa hydro và đại dương) đề xuất một loại hành tinh mới có tiềm năng hỗ trợ sự sống. Tuy nhiên, việc từng phát hiện DMS trên sao chổi 67P/Churyumov–Gerasimenko cho thấy chất này có thể hình thành mà không cần đến sự sống.
Cách tiếp cận thận trọng của NASA cũng cho thấy lập trường rõ ràng: cơ quan này không tuyên bố đã phát hiện sự sống, mà nhấn mạnh cần có nhiều bằng chứng đồng thời mới có thể xác nhận một dấu hiệu sinh học đích thực. NASA chia sẻ với The Washington Post rằng các dữ liệu hiện có cần được đối chiếu với kết quả từ những nhiệm vụ khác để tránh kết luận sai lệch. Những nghiên cứu bổ sung, đặc biệt là các kịch bản sản sinh DMS khác nhau, càng củng cố tinh thần thận trọng trong giới khoa học.
Phần lớn cuộc thảo luận hiện nay dựa trên các mô hình hóa học thiên văn chính xác và sự kiểm chứng lẫn nhau giữa các nhóm nghiên cứu. Một số nhà khoa học như Adam Frank (ĐH Rochester) coi phát hiện này là “đầy phấn khích”, trong khi Sarah Hörst (ĐH Johns Hopkins) lại bác bỏ DMS là dấu hiệu chắc chắn của sự sống. Trong khi các chiến dịch quan sát tiếp tục được triển khai, bí ẩn vũ trụ này phản ánh rõ nét sự cân bằng mong manh giữa khoa học đột phá và sự diễn giải thận trọng.
Nguồn: Astronomy, The Astrophysical Journal Letters, NASA, The New York Times