Ngôi sao cố nuốt lỗ đen, tạo ra một trong những siêu tân tinh kỳ lạ nhất từng thấy

Vào tháng 7 năm 2023, các nhà thiên văn học đã phát hiện SN 2023zkd — một vụ nổ siêu tân tinh cách Trái Đất khoảng 730 triệu năm ánh sáng — phá vỡ dự đoán khi bất ngờ sáng trở lại lần thứ hai chỉ vài tháng sau khi bắt đầu mờ dần. Hiện tượng bất thường này được hệ thống phát hiện do AI điều khiển ghi nhận, từ đó thúc đẩy các nhà khoa học điều tra sâu hơn về đường cong ánh sáng khác thường của nó.

Các quan sát lưu trữ cho thấy ngôi sao này đã dần sáng lên trong suốt bốn năm trước khi nổ — hành vi không phù hợp với siêu tân tinh điển hình, vốn thường sáng rực nhanh chóng rồi mờ dần. Điều này gợi ý một quá trình phức tạp trước vụ nổ, thay vì một sự kiện thảm khốc đột ngột.

Các nhà nghiên cứu đề xuất rằng ngôi sao này đang trong quỹ đạo suy giảm với một lỗ đen nhỏ đồng hành. Khi quỹ đạo thu hẹp, lỗ đen đã tước khí và bụi khỏi ngôi sao, làm nó mất ổn định. Thay vì bị nuốt chửng, ngôi sao phát nổ thành một vụ siêu tân tinh do lực hấp dẫn gây ra.

Vụ nổ tạo ra hai đỉnh sáng riêng biệt. Đỉnh đầu tiên xuất hiện khi sóng xung kích từ siêu tân tinh va chạm với vùng khí loãng bao quanh hệ. Đỉnh thứ hai xảy ra khi sóng xung kích đâm vào lớp vỏ vật chất dày đặc hình đĩa mà ngôi sao đã thải ra từ trước.

Đây là lần đầu tiên các nhà khoa học ghi lại trọn vẹn một sự kiện như vậy — từ giai đoạn kéo dài nhiều năm trước vụ nổ đến quá trình nổ nhiều giai đoạn. Trong tương lai, các khảo sát diện rộng như từ Đài quan sát Vera Rubin, kết hợp với phát hiện bất thường bằng AI, có thể sẽ tìm ra thêm nhiều tương tác hiếm giữa sao và lỗ đen.

Nguồn: Washington Post, ScienceAlert, Gizmodo